Dogodilo se na današnji dan

 

Danas je subota, 3. jun.

    1098 - Posle petomesečne opsade u Prvom krstaškom ratu,

krstaši su zauzeli grad Antiohiju (danas Antakija na jugu Turske).

        1657 - Umro je engleski lekar Vilijam Harvi, osnivač

moderne fiziologije, koji je otkrio prirodu cirkulacije krvi i srca

kao pumpe. Naučno tumačenje o radu srca i fiziologiji krvotoka

ustanovio je eksperimentima na životinjama.

        1808 - Rođen je američki državnik Džeferson Dejvis,

predsednik Konfederacije Država Amerike (11 otcepljenih južnih

država SAD) tokom građanskog rata od 1861. do 1865. Kao senator

Misisipija od 1847. do 1851. i ministar rata od 1853. do 1857.

podržavao je tradicionalni poredak (robovlasništvo) u južnim

državama, kao i posebnost pojedinih država članica u odnosu 

na centralnu vlast SAD. Posle poraza Konfederacije u građanskom 

ratu uhapšen je, ali je 1867. pušten iz zatvora bez suđenja.

        1875 - Umro je francuski kompozitor Žorž Bize, autor

opere "Karmen", remek dela francuskog muzičkog realizma, jedan od

najoriginalnijih i najsugestivnijih operskih kompozitora. Ostala

dela: opera "Lovci bisera", scenska muzika za "Arlezijanku" Alfonsa

Dodea, "Simfonija u C-duru".

        1886 - Rođen je srpski socijalista i publicista Kosta

Novaković, jedan od prvaka Srpske socijaldemokratske partije, koji

je na osnivačkom kongresu Komunističke partije Jugoslavije 1919.

izabran za člana Izvršnog odbora Centralnog partijskog veća.

Između dva svetska rata uređivao je više partijskih listova,

biran je u Centralni komitet i bio delegat KPJ na Četvrtom i

Šestom kongresu Kominterne. Zbog revolucionarne delatnosti 1924.

osuđen je na šest meseci, a 1926. na pet godina robije. Iz zatvora

je pobegao 1927. i emigrirao u Sovjetski Savez, gde je 1937.

uhapšen u staljinističkim čistkama i likvidiran, pretpostavlja

se 1938.

        1896 - U Moskvi je potpisan ugovor Rusije i Kine o

nenapadanju u sledećih 15 godina, a Kina je odobrila Rusiji da

koristi železnicu u severnoj Mandžuriji.

        1899 - Umro je austrijski kompozitor, violinista i dirigent

Johan Štraus Mlađi, tvorac bečke operete. Komponovao je i

valcere, polke, mazurke, marševe. Sa svojim zabavnim orkestrom

nastupao je širom sveta, uključujući Beograd. Štraus je

pokazivao interesovanje za srpsku muzičku baštinu i po srpskim

motivima je napisao operetu "Jabuka" čijim koncertnim izvođenjem

je veliki kompozitor 1894. u Beču obeležio pola veka umetničkog

rada. Dela: operete "Slepi miš", "Ciganin baron", "Noć u

Veneciji", "Jabuka", valceri "Na lepom plavom Dunavu", "Priče iz

bečke šume", "Bečka krv", "Beč, žene i pesme".

        1906 - Rođena je francuska pevačica i igračica

afroameričkog porekla Žozefina Beker, koja se u Drugom svetskom

ratu uključila u pokret otpora protiv nemačkih nacista, za šta 

je odlikovana najvišim francuskim ordenima. Svetsku slavu stekla 

je posle 1925, kad je počela da nastupa u pariskim kabareima "Foli

Beržer" i "Kazino d Pari". Pevala je šansone, obogativši te

tipično francuske pesme elementima džeza. Kao istaknuti borac

protiv rasizma, s čijom se neljudskošću suočila u ranoj

mladosti, usvojila je mnoštvo siročadi, različitih rasa.

        1917 - Proglašena je "nezavisnost" Albanije pod

italijanskom zaštitom. Albanija je prethodno ustanovljena kao

država nakon Balkanskih ratova, prvi put u istoriji, najviše pod

uticajem Austrougarske, da Srbiji ne bi bio dozvoljen izlaz na

more.

        1924 - Umro je češki pisac jevrejskog porekla Franc

Kafka. Pošto za života gotovo i nije objavljivao bio je do 

1945. nepoznat. Glavninu spisa, uključujući pisma i "Dnevnike", 

obelodanio je njegov prijatelj Maks Brod, uprkos Kafkine izričite 

instrukcije da budu spaljeni. Njegovo delo, najvećim delom, je 

prikaz beznadežnosti pojedinca u savremenom društvu, u kom je 

čovek neretko suočen sa nejasnim i neprepoznatljivim silama i 

motivima. Dela: romani "Proces", "Zamak", "Amerika", pripovetke 

"Presuda", "Preobražaj", "U kažnjeničkoj koloniji", "Seoski 

lekar", "Umetnik u gladovanju".

        1926 - Rođen je američki pisac Alen Ginzberg, jedan  od

duhovnih predvodnika "bit" generacije. Više puta je hapšen tokom

antiratnih demonstracija. Njegova zbirka poezije "Urlik i druge

pesme", objavljena 1956, smatra se najznačajnijim poetskim delom

bit pokreta pedesetih godina 20. veka. Ostala dela: "Kadiš",

"Prazno ogledalo", "Indijski dnevnici", "Sendviči stvarnosti",

"Planetarne vesti", "Pad Amerike".

        1937 - Vojvoda od Vindzora, bivši britanski kralj Edvard

VIII, u Francuskoj se venčao sa, prethodno dva puta razvedenom,

Amerikankom Volis Simpson, zbog koje je abdicirao u decembru 1936.

        1940 - Okončana je evakuacija savezničkih snaga iz

Francuske u Drugom svetskom ratu, koje nisu bile u stanju da se

odupru nemačkim trupama. U operaciji nazvanoj "Dinamo", iz luke

Denkerk brodovima je evakuisano više od 337.000 britanskih,

francuskih i belgijskih vojnika.

        1963 - Umro je rimski papa italijanskog porekla Jovan XXIII

poglavar rimokatoličke crkve od 1958, vođa reformatorske crkvene

struje. Sazvao je 1962. Drugi ekumenski koncil (sabor) kada su

nagoveštene dalekosežne reforme unutar rimokatoličke crkve, koje

su docnije i sprovedene.

        1965 - Američki astronaut Edvard Vajt izašao je iz

svemirskog broda "Džemini 4" koji je kružio oko Zemlje i tako

postao prvi Amerikanac koji je "šetao" kosmosom, tri i po meseca

posle ruskog kosmonauta Alekseja Leonova.

        1968 - U Beogradu su se nemiri započeti prethodne 

večeri pretvorili u masovne studentske demonstracije, najveće 

u socijalističkoj Jugoslaviji od Drugog svetskog rata.

Demonstracije na tragu velikih studentskih protesta održavanih 

tada širom Evrope, na ulicama Beograda rasturene su silom, a 

zatim su nastavljene unutar univerzitetskih zgrada, najviše na 

Filozofskom fakultetu (Kapetan Mišino zdanje). Sedmog dana 

protesta predsednik Josip Broz Tito obratio se javnosti

podržavši, deklarativno, većinu studentskih zahteva, što je 

za posledicu imalo prestanak nemira. U narednom periodu nekolicina

nastavnika Filozofskog fakulteta, koji su okarakterisani kao

inspiratori, odstranjeni su iz nastave.

        1973 - Sovjetski supersonični avion "Tupoljev 144" srušio

se u blizini Pariza tokom pariske vazduhoplovne izložbe, usmrtivši

svih šest članova posade i sedam francuskih seljaka.

        1976 - Bivši predsednik Bolivije Huan Hose Tores pronađen

je ubijen u Argentini.

        1989 - Umro je iranski verski vođa ajatolah Ruholah

Homeini, koji se 1979, posle zbacivanja šaha (cara) Mohameda Reze

Pahlavija, vratio u Iran iz izbeglištva i preuzeo vlast. Uspostavio

je neku vrstu teokratske autokratije. Proklamovao je ideju izvoza

islamske revolucije, sto je dovelo do podrške raznim oružanim

grupacijama širom sveta, pa i teroristima.

        1995 - Ministri odbrane zemalja NATO doneli su odluku o

stvaranju Snaga za brzo reagovanje u BiH.

        1997 - Vođa Socijalističke partije Lionel Žospen postao

je predsednik vlade Francuske posle ubedljive pobede levice na

parlamentarnim izborima.

        1998 - Prilikom izletanja sa koloseka putničkog voza 

u u blizini Esedea, 60 kilometara severoistočno od Hanovera, 

Nemačka, pošto je super-brzi voz Intersiti-ekspres (ICE) naleteo

na automobil pri brzini od oko 200 kilometara na čas, poginula je 

101 osoba, a oko stotinu je povređeno. 

        1999 - Predsednik Savezne Republike Jugoslavije Slobodan

Milošević prihvatio je mirovni predlog koji su u Beograd doneli

međunarodni posrednici Marti Ahtisari i Viktor Černomirdin. Odmah

potom Skupština Srbije je na vanrednoj sednici usvojila Dokument za

postizanje mira, odnosno plan SAD, Evropske unije i Rusije o dolasku

međunarodnih snaga, pod mandatom Ujedinjenih nacija, na Kosovo i

Metohiju. Prihvatanje ovog dokumenta bilo je preduslov da se prekine

agresija NATO na SRJ.

        1999 - Sazvano je zasedanje nove skupštine Nigerije, čime

je posle više od 15 godina okončana vladavina vojnim dekretima u

najmnogoljudnijoj afričkoj zemlji.

        2005 - Umro je španski političar Jon Idigoras, osnivač i

istorijski lider baskijske partije Heri Batasuna.

        2006 - Poginulo je 28 osoba, a 68 je ranjeno u eksploziji

automobila-bombe na glavnoj pijaci u Basri, na jugu Iraka.

        2006 - Skupština Crne Gore usvojila je Odluku o

proglašenju nezavisnosti Republike Crne Gore, prema kojoj je ona

nezavisna država sa punim međunarodno pravnim subjektivitetom.

        2009 - Organizacija američkih država (OAD) je  na

skupštini u Hondurasu jednoglasno ukinula suspenziju Kube iz 1962.

posle 47 godina. Ovu regionalnu organizaciju sačinjavaju 34 države

američkog kontinenta. Kuba je, međutim, više puta isticala da

nema interesa da se vrati u organizaciju koja je instrument

politike SAD.

        2009 - Umrla je američka pevačica Koko Tejlor, poznata 

"kraljica bluza". Crnoputa pevačica, čiji je karakterističan reski 

glas inspirisao mnoge, poput Dženis Džoplin i Boni Rajat, rođena 

je u Memfisu kao Kora Volton. Njen prvi veliki hit "Wang Dang Doodle" 

iz 1967. prodat je u više od milion primeraka. Dobitnica je brojnih 

priznanja, među kojima je i jedan Gremi (1984). 

2016 - Umro je Muhamed Ali, izvorno Kasijus Klej, bivši 

bokserski prvak sveta u teškoj kategoriji. Boksom se aktivno bavio 

tri decenije a karijeru je završio rekordnim skorom od 56 pobeda, 

od čega 37 nokauta i pet poraza. Bio je prvi kojem je uspelo da u 

tri navrata osvoji titulu šampiona sveta u teškoj kategoriji. Zbog 

odbijanja regrutacije tokom rata u Vijetnamu, oduzeta mu je titula 

i tri godine je bio onemogućen da se takmiči. Bio je poznati 

društveni aktivista i borac za prava Afroamerikanaca.

2017 - U terorističkom napadu u Londonu 11 osoba je 

poginulo a 48 je povređeno. Trojica napadača, motivisani islamskim 

ekstremizmom, naleteli su kombijem na prolaznike na Londonskom mostu, 

da bi napad nastavili hladnim oružjem.

        - Danas je hrišćanski praznik Sveti car Konstantin i

carica Jelena. Car Konstantin I Veliki, Milanskim ediktom 313. 

dopustio je hrišćanima slobodu ispovedanja vere. Presudno je

pomogao Crkvi i na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. u borbi

protiv arijanizma. Grad Niš ovaj praznik obeležava kao gradsku

slavu.