Dogodilo se na današnji dan

 

 Danas je subota, 18. februar.

 1405 - Tokom invazije koju je predvodio protiv Kine umro

je mongolski vladar, emir Samarkanda Timur Lenk, nazvan Tamerlan,

osvajač Persije, Indije, Mesopotamije i većeg dela Male Azije,

čije se carstvo prostiralo od Moskve do Kineskog zida. Turskog

sultana Bajazita I potukao je 1402. u bici kod Angore, cime je

osmanska država za nekoliko decenija usporena tokom osvajanja

Jugoistočne Evrope. U bici kod Angore Timur je zarobio Stefana

Lazarevića (budućeg despota) i jedino je njega i njegove srpske

ratnike poštedeo pogubljenja, pošto je njihova hrabrost na njega

ostavila veliki utisak.

        1455 - Umro je italijanski slikar fra Anđeliko,

dominikanski kaluđer, jedan od najvažnijih predstavnika rane

renesanse. Njegove freske i oltarske slike, oslonjene na tradicije

gotike, pune su naivne lepote. Poslednji je od italijanskih

slikara koji je pod uticajem srodnjovekovne filozofije težio

idealističkom formalizmu, pri čemu ga je posebno privlačilo

istraživanje prostora i perspektive. Njegovi najvažniji radovi

su freske u manastiru Svetog Marka u Firenci i freske u Vatikanu.

        1516 - Rođena je engleska kraljica Meri I Tjudor, kćerka

Henrija VIII. Tokom vladavine od 1553. kao supruga španskog kralja

Felipea II pod uticajem rimokatoličke reakcije podredila je Englesku

španskom uticaju i pokušala je da "čvrstom rukom" - zbog čega je

dobila naziv "Krvava Meri" - uništi protestantizam. Englesko

građanstvo, udruženo s "novim plemstvom", posle njene smrti ponovo

je uspostavilo protestantizam (anglikanska crkva koju je zbog sukoba

s Rimom osnovao Henri VIII).

        1546 - Umro je nemački verski reformator Martin Luter,

osnivač protestantizma u Nemačkoj, najznačajniji među vođama

evropske crkvene reformacije. Sin rudara, prema očevoj volji počeo

je da studira pravo, ali je ubrzo stupio u monaški red avgustinaca.

Izložio je 1517. zahtev za reformu Crkve u 95 teza, koje je

prikovao na vrata katedrale u Vitenbergu, i pozvao je na raspravu

sve koji se s tim ne slažu. Papa Lav X isključio ga je iz

rimokatoličke crkve, ali se njegovo učenje proširilo Nemačkom i

zahvatilo sve društvene slojeve, pretvorivši se u široki narodni

pokret protiv papske vlasti. Osuđivao je deformacije, licemerje i

korupciju rimske crkve, posebno oštro nastojanje pape Lava X da

prodajom indulgencija, kojima su "iskupljivani" čak i budući

gresi, namakne novac za dovršenje hrama Svetog Petra u Rimu.

Njegovo učenje proširilo se kasnije i na druge zemlje, a Luterovi

spisi i prevod Biblije odlučujuće su uticali na stvaranje

jedinstvenog nemačkog književnog jezika.

        1564 - Umro je italijanski vajar, slikar, arhitekta i

pisac Mikelanđelo Buonaroti, jedan od najvećih umetnika renesanse.

U kamenu je klesao savršene proporcije ljudskog tela. U Sikstinskoj

kapeli u Vatikanu oslikao je prizore iz Starog zaveta, uključujući

ogromni "Strašni sud". Sagradio je Lorencovu biblioteku u Firenci,

u Rimu je projektovao trg Kampodiljo, dovršio je palatu Farneze i

radio na crkvi Svetog Petra. Pisao je stihove ("Soneti", "Madrigali").

Skulpture: "David", "Mojsije", "Robovi", "Jutro", "Veče", "Dan",

"Noć", "Pijeta".

        1745 - Rođen je italijanski fizičar Alesandro Volta, koji

je izučavajući elektricitet pronašao elektrofor, galvanski

element, bateriju galvanskih elemenata (Voltin stub). Po njemu su

mnogi pojmovi u fizici dobili ime - volt (oznaka V), voltamper

(oznaka VA), Voltin luk.

        1861 - Prva skupština ujedinjene Italije proglasila je

za kralja Italije Vitorija Emanuela II od Savoje, koji je do tada

vladao Pijemontom (Savojom) i Sardinijom, takođe u svojstvu kralja.

        1865 - Severnjačka flota zauzela je u Američkom

građanskom ratu grad Čarlston u Južnoj Karolini, jedno od

najvažnijih uporišta južnjačkih snaga.

        1866 - Rođen je serdar Janko Vukotić. Kao načelnik

štaba crnogorske Vrhovne komande, komandovao je 1915. Sandžačkom

vojskom, i verovatno je presudno uticao na pobedu u bici kod

Mojkovca. Bio je pristalica ujedinjenja Srba u jednu državu i

protivio se Nikoli Petroviću i njegovoj politici uperenoj protiv

stvaranja zajedničke srpske države.

        1877 - Rođen je srpski kompozitor, dirigent i muzički

pedagog Petar Krstić, koji je pretežno komponovao na osnovama

srpske narodne muzike. Završio je Konzervatorijum u Beču, bio

direktor muzičkih škola "Stanković" i "Mokranjac" u Beogradu,

kapelnik Narodnog pozorišta, šef muzičkog odeljenja Radio

Beograda, urednik "Muzičkog glasnika". Dela: muzika za komade

"Ajša", "Koštana", "Dorćolska posla", "Kosovska tragedija",

opera "Zulumćar", "Ženidba Janković Stojana" (nedovršena),

orkestarski "Skerco d-mol".

        1915 - Umro je srpski političar, diplomata, filolog i

istoričar Stojan Novaković, član Srpske kraljevske akademije,

osnivač i lider Napredne stranke. Bio je bibliotekar Narodne

biblioteke u Beogradu, profesor gimnazije i Velike škole u

Beogradu, član Državnog saveta. Vodio je odeljenje za propagandu 

u Staroj i Južnoj Srbiji (Kosovo i Makedonija) pri Ministrastvu

spoljnih poslova. Bio je poslanik (ambasador) Kraljevine Srbije u

Carigradu, Parizu i Petrogradu, ministar prosvete, unutrašnjih i

spoljnih poslova i dva puta predsednik Ministarskog saveta (vlade).

Bio je šef srpske delegacije koja je zaključila 1912. mir sa

Turskom posle Prvog balkanskog rata. Objavio je više od 400

naučnih radova, najviše iz istoriografije, slovenske filologije,

teorije književnosti, političke i pravne istorije, istorijske

geografije. Radio je na srpskoj bibliografiji, bavio se

leksikografijom, kao i starom srpskom knjigom, pa čak i nekom

vrstom rane geopolitike. U mladosti je pisao pesme i romane i

prevodio, bio je učenik Đure Daničića, a od 1865. do 1868.

uređivao je i izdavao časopis "Vila". Njegovom zaslugom štampani

su "Zakonski spomenici srpskih država srednjeg veka" i "Zakonik

Stefana Dušana cara srpskog" (prvo naučno, kritičko izdanje).

Dela: "Vaskrs države srpske", "Srbi i Turci XIV i XV veka",

"Selo", "Balkanska pitanja", "Istorija srpske književosti",

"Srpska gramatika".

        1915 - Nemačka je u Prvom svetskom ratu, koristeći se

najviše podmornicama, otpočela pomorsku blokadu Velike Britanije.

        1932 - Rođen je češki filmski režiser Miloš Forman,

majstor atmosfere, autor niza vrhunskih filmskih ostvarenja sa

suptilnom psihološkom tematikom. Njegov "Let iznad kukavičjeg

gnezda", koji je snimio po doseljenju u SAD, dobio je pet Oskara.

Ostali filmovi: "Crni Petar", "Ljubav jedne plavuše", "Gori,

gori moja gospođice", "Svlačenje", "Kosa", "Regtajm", "Amadeus"

(Oskar), "Narod protiv Larija Flinta".

        1952 - Grčka i Turska postale su članice NATO.

        1956 - Umro je francuski kompozitor Gistav Šarpantje, koji

je 1902. osnovao "Konzervatorijum Mimi Pinson", u nastojanju da

omogući uslove za muzičko obrazovanje pariskog radništva. Dela:

opera "Lujza", orkestarska svita "Impresije iz Italije".

        1960 - Argentina, Brazil, Meksiko, Paragvaj, Peru, Urugvaj

i Čile dogovorili su se da osnuju Latinoameričko udruženje

slobodne trgovine.

        1965 - Proglašena je nezavisnost afričke države Gambije

u okviru Britanskog komonvelta.

        1967 - Umro je američki atomski fizičar Robert

Openhajmer, profesor Univerziteta u Kaliforniji, koji je u Drugom

svetskom ratu imao vodeću ulogu u izradi prve atomske bombe. Na

poziv Ministarstva rata SAD, 1942. napustio je Univerzitet i do

1945. rukovodio je laboratorijom za izradu atomske bombe u Los

Alamosu, a potom nastavio posao "u primeni nuklearne energije u

vojne svrhe", koji mu je poverilo isto ministarstvo. Od 1953. bio

je pod sumnjom da održava veze s komunistima i zabranjen mu je rad

u atomskim programima, jer se protivio proizvodnji hidrogenske bombe

i zalagao za korišćenje nuklearne energije u mirnodopske svrhe.

Vlada predsednika Džona Kenedija rehabilitovala ga je 1963. a

Komisija za atomsku energiju SAD dodelila mu je Fermijevu nagradu.

        1996 - U eksploziji dva automobila-bombe blizu glavnog

grada Alžira, koje su podmetnuli islamski teroristi, poginulo

je 12 osoba.

        2002 - U ponoć između 17. i 18. februara franak je

prestao da bude legalno platežno sredstvo u Francuskoj posle 641

godine. Tako je Francuska, posle Holandije i Irske, postala treća

od 12 zemalja evro zone koja je ukinula svoju valutu i prešla na

evro.

        2003 - U podmetnutom požaru u metrou u južnokorejskom

gradu Tegu poginulo je 198 osoba.

        2004 - U eksploziji teretnog voza koji je prevozio sumpor,

benzin i đubrivo kod grada Nišapur na severoistoku Irana poginulo

je više od 300 lica, a pet sela je uništeno. Od siline detonacije

popucala su prozorska okna na kućama udaljenim više od 10

kilometara od mesta nesreće.

        2006 - Muslimani u Nigeriji ubili su najmanje 15 osoba

tokom napada na hrišćane na severoistoku zemlje, protestujući

zbog objavljivanja karikatura proroka Muhameda u Evropi.

Demonstranti su takođe zapalili 15 hrišćanskiih hramova u

severoistočnom gradu Maiduguriju.

        2007 - U Bagdadu je poginulo najmanje 60 osoba, a oko 130

je povređeno u eksploziji tri automobila bombe u delovima Bagdada

u kojima je šiitsko stanovništvo u većini.

        2008 - Umro je francuski pisac Alen Rob-Grije, član

Francuske akademije. U literaturu je ušao pedesetih godina 20.

veka, kao teoretičar i jedan od najpoznatijih predstavnika

francuskog "novog romana". Filmsku karijeru je započeo 1961.

kada je napisao scenario, po sopstvenom romanu, za film "Prošle

godine u Marijenbadu", za koji je bio nominovan za Oskara.

Proslavio se kao režiser filma "Lepa zatočenica".

2014 - U žestokim uličnim sukobima u Kijevu, najoštrijim 

od početka tromesečnih protesta, usmerenih protiv tadašnjeg 

predsednika Viktora Janukoviča, poginulo je 26 osoba a više od 200 

je ranjeno. 

2016 - Sjedinjene Države pozdravile su usvajanje Zakona, 

u Skupštini Srbije, o restituciji imovine žrtvama Holokausta koje 

nemaju živih zakonskih naslednika, uz naglasak da je Srbija prva 

evropska zemlja koja je donela takav zakon.

2019 – Novak Đoković je četvrti put u karijeri ovojio 

nagradu Laureus za najboljeg sportistu na planeti. Uz njega, 

priznanje za najuspešnjieg sportistu za 2018. godinu dobila je 

i američka gimnastičarka Simon Bajls.

2020 - Preminuo je Veselin Đuretić, srpski istoričar. 

Bio je naučni savetnik u Balkanološkom institutu SANU. Dospeo je 

u žizu javnosti sredinom osamdesetih 20. veka, pošto se pojavila 

njegova dvotomna monografija "Saveznici i jugoslovenska ratna drama". 

Bila je to inovacija u istoriografskom tumačenju prilika u okupiranoj 

Jugoslaviji tokom Drugog svetskog rata.

2021 - Porfirije (Perić), do tada mitropolit zagrebačko 

ljubljanski, izabran je za patrijarha Srpske pravoslavne crkve, sa 

zvaničnom titulom – Arhiepiskop pećki, mitropolit beogradsko karlovački 

i patrijarh srpski. Patrijarh Porfirije je 46. na tronu Svetog Save.