Dogodilo se na današnji dan

 

Danas je utorak, 29. april, 2025.

  1429 - Francuska nacionalna junakinja Jovanka Orleanka

probila se u Stogodišnjem ratu u opsednuti Orlean na čelu odreda

od 800 ljudi. Nekoliko dana docnije naterala je u bekstvo

engleske osvajače, koji su sedam meseci opsedali grad.

        1818 - Rođen je ruski car Aleksandar II Nikolajevič

Romanov, koji je 1861. šest godina po stupanju na presto, oslobodio

seljake feudalnih obaveza. Tokom vladavine do 1881, kad su ga

ubili članovi tajnog marksističkog terorističkog udruženja

"Narodna volja" sproveo je reforme s ciljem širenja kapitalističke 

privrede u Rusiji, reorganizovao sudstvo, upravu i vojsku i osvojio 

Kirgiziju, Turkmeniju, Uzbekistan i delove Kavkaza.

        1837 - Rođen je francuski general Žorž Ernest

Bulanže, ministar vojske od 1886/1887, vođa uticajnog političkog

pokreta koji umalo nije srušio Treću republiku. Stvorio je

reakcionarni i antiparlamentarni pokret bulanžista, okupivši

neprijatelje Republike. Pošto su ga republikanci optužili za

pokušaj prevrata, pobegao je u Belgiju, gde je 1891. izvršio

samoubistvo.

        1854 - Rođen je francuski matematičar, fizičar i

filozof Žil Anri Poenkare, koji je pre Alberta Ajnštajna zasnovao

specijalnu teoriju relativiteta. Objavio je više od 500

matematičkih radova, izučavao je analitičku i nebesku mehaniku,

hidrodinamiku, astronomiju, geodeziju, teorijsku i matematičku

fiziku. Stvorio je teoriju automorfnih funkcija, jedan je od

osnivača topologije, razvio je elektromagnetsku teoriju svetlosti,

elektriciteta i optike Džejmsa Maksvela, matematičke metode u

nebeskoj mehanici i astronomiji, dao kritičku analizu

kosmogonijskih hipoteza. U filozofiji se bavio teorijom nauke,

teorijom saznanja i opštom metodologijom. Objavio je 32 knjige.

Dela: "Nauka i hipoteza", "Vrednost nauke", "Nauka i metoda", "Nove

metode nebeske mehanike".

        1892 - U Beogradu su srpski pisci i naučnici osnovali

Srpsku književnu zadrugu, čiji je prvi predsednik bio Stojan

Novaković, a potpredsednik Jovan Jovanović Zmaj, koji je izradio

i njen amblem. Prva objavljena knjiga bila je "Život i 

priključenija" Dositeja Obradovića. Zadruga je osnovana u zgradi

Srpske kraljevske akademije, tada Brankova 15.

        1899 - Rođen je američki pijanista, kompozitor i šef

orkestra Edvard Kenedi "Đuk" Elington, jedan od najznačajnijih

džez muzičara. Orkestar koji je osnovao 1926. bio je neka vrsta

uzora potonjim džez orkestrima. Napisao je oko 2.000 kompozicija.

        1901 - Rođen je japanski car Hirohito, koji je vladao od

1921. kad je kao regent zamenjivao bolesnog oca. Krunisan je 1926. i

bio na prestolu do smrti 1989. Posle poraza Japana u Drugom svetskom ratu, odrekao se 1946. tradicionalne postavke prema kojoj je car u Japanu "božanstvo". Vlast mu je i formalno ograničena ustavom iz 1947.

        1907 - Rođen je američki filmski režiser austrijskog

porekla Fred Cineman, autor filmova realističkog i angažovanog

pristupa, koji se bavio socijalnim problemima i moralnim dilemama.

Filmovi: "Oči u noći", "Sedmi krst", "Ljudi", "Tereza", "Tačno u

podne", "Svat", "Odavde do večnosti" (Oskar), "Oklahoma!", "Šešir

pun kiše", "Starac i more", "Priča o kaluđerici", "Čovek za sva

vremena" (Oskar), "Operacija šakal".

        1925 - Rođen je Ivao Takamoto, kreator simpatične doge

Skubidu kao i likova porodice Kremenko. Takamoto je autor ili

koautor crtanih filmova  "Pepeljuga", "Petar Pan", "Lunja i Maza",

"101 dalmatinac" i "Porodica Kremenko". Ime Skubidu inspirisano je

improvizacijom kojom je Frenk Sinatra završavao svoju čuvenu pesmu

"Strangers in the Night". Za pedeset godina producentskog rada

Takamoto je stvorio 260 filmova.

        1936 - Rođen je indijski dirigent i violinista Zubin Meta,

jedan od najvećih dirigenata 20. veka, koji je karijeru

profesionalnog dirigenta započeo nastupima u Jugoslaviji i Belgiji.

        1945 - Američke trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile

najstariji nemački koncentracioni logor Dahau, koji su nacisti

osnovali 1933. U njemu je ubijeno oko 70.000 ljudi, uključujući

6.000 Srba, i drugih Jugoslovena.

        1945 - U Drugom svetskom ratu kapitulirale su nemačke

snage u severnoj Italiji, Austriji, Štajerskoj i Koruškoj.

        1951 - Umro je Ludvig Vitgenštajn, austrijsko britanski

filozof, zaslužan što je problematika jezika, značenja i smisla 

iskaza dobila posebno mesto u filozofiji. Dela: "Tractatus

logico-philosophicus", "Filozofska istraživanja", "Plava i smeđa

knjiga", "Napomene o osnovama matematike", "Filozofske napomene".

        1965 - Vlada Australije odlučila je da pošalje trupe

u Vijetnam radi pomoći snagama južnovijetnamskog režima i

američkoj vojsci u borbi protiv armije Severnog Vijetnama i

Vijetkonga, oslobodilačkog pokreta Južnog Vijetnama.

        1975 - Američki ambasador je, sa drugim zapadnim 

kolegama, u haosu napustio Sajgon, neslavno okončavši dve 

decenije intervencije SAD u Vijetnamu, čime je praktično 

završen Vijetnamski rat tokom kojeg je poginulo više od 58.000 

američkih vojnika. Tokom sutrašnjeg dana poslednji američki 

vojnici su napustili Vijetnam.

        1980 - Umro je engleski filmski režiser Alfred Hičkok,

koji se proslavio filmovima kriminalističkog žanra i strave.

Bio je majstor filmske montaže, napetosti i ambijenta. Filmovi:

"Čovek koji je suviše znao", "Rebeka", "Ptice", "Psiho",

"39 stepenica", "Tajni agent", "Ozloglašena", "Slučaj Paradin",

"Konopac", "Prozor u dvorištu", "Pozovi M radi ubistva", "Nevolje

sa Harijem", "Marni", "Topaz", "Porodična zavera", "Frenezija",

"Vrtoglavica", "Sever-severozapad".

        1991 - U zemljotresu u Gruziji poginulo je više od 140

ljudi.

        1995 - U Šri Lanki su tamilski pobunjenici oborili vojni

avion, usmrtivši 52 osobe u njemu.

        1999 - S nekoliko projektila ispaljenih iz aviona NATO

srušen je telekomunikacioni toranj na Avali. Taj objekat, viši od

200 metara, izgrađen 1965. bio je jedan od prepoznatljivih simbola

Beograda.

        2000 - Umro je bivši vijetnamski premijer Fam Van Dong,

koji je do 1987. više od tri decenije bio predsednik vlade, prvo

Severnog Vijetnama, do ujedinjenja zemlje 1976. Smatran je vrsnim

intelektualcem i bio je veoma blizak vijetnamskom lideru Ho Ši

Minu.

        2006 - Umro je Džon Galbrajt, liberalni ekonomista i

pisac, profesor ekonomije na univerzitetu Harvard. Najpoznatiji

je po knjizi "Dobro društvo" kritici nemoći socijalne službe

u SAD uprkos velikom bogatstvu države. Napisao je više od 30

knjiga o socijalno-ekonomskih pitanjima. Džon Galbrajt je bio

ambasador SAD u Indiji u vreme predsednika Džona Kenedija. Jedan

od trojice sinova Džona Glabrajta, Piter, bio je ambasador SAD u

Hrvatskoj između 1993 i 1998. godine.

        2007 - Umro je Ivica Račan, dugogodišnji komunistički

funkcioner, bivši predsednik vlade Hrvatske i ključni saradnik, 

nazovi opozicionar, Tuđmanovog HDZ-a tokom razbijanja Jugoslavije 

i izgona Srba iz Hrvatske.

        2007 - Umro je neurohirurg Miloš Janićijević, direktor

instituta za neurohirurgiju Klinickog centra Srbije. Janićijević

je bio profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, clan

Naučnog društva Srbije, Medicinske akademije Srpskog lekarskog

društva i delegat udruženja neurohirurga u Evropskoj federaciji.

Dobitnik je nagrade grada Beograda (oktobarske) za oblast medicine.

Bio je i poslanik u skupštini SRJ.

        2008 - Evropska unija i Srbija potpisale su, u Luksemburgu,

Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju. Savet ministara EU doneo 

je, paralelno, odluku da Sporazum sa Srbijom odmah po potpisivanju 

automatski bude stavljen van snage "do ispunjenja pune saradnje s 

Haškim tribunalom".

        2008 - Umro je švajcarski hemičar Albert Hofman, tvorac

halucinogene droge LSD. Supstanca koju je Hofman slučajno otkrio

1943. našla je primenu u psihijatriji i neurologiji, i proizvođena

je do 1971. u vidu tableta i ampula, u medicinske svrhe. Početkom

šezdesetih, LSD je postao omiljena droga hipi pokreta, pa je zbog

čestih zloupotreba zabranjen.

2011 - Preminuo je Borivoje Karapandžić, publicista, 

literata, istoriograf. Karapandžić je, uz Lazu Kostića, bio 

verovatno najplodnije pero srpske emigracije. Kao politički emigrant 

napustio je Srbiju 1944. i od 1950. živeo je u Klivlednu, SAD. Osim 

pisanja, bio je aktivan i u crkvenom životu srpske emigracije, 

i kao poverenik manastira Hilandar, manastira Ravanica i drugih. 

Objavio je više od 30 knjiga, i redovno je objavljivao u nizu srpskih 

emigrantskih listova, poput "Amerikanskog Srbobrana", "Glasa kanadskih Srba", "Iskre". Nosilac je priznanja za životno delo grada Klivlenda, bio je počasni član Udruženja književnika Srbije, nosilac ordena Svetog vladike Nikolaja.  

2017 - Britanski bokser Entoni Džošua postao je prvak sveta 

u superteškoj kategoriji, pošto je u 11. rundi nokautirao Ukrajinca 

Vladimira Klička. Džošua je pred 90.000 gledalaca na londonskom 

Vembliju osvojio IBF trofej, kao IBO i WBA titule. Bila je to 19 

pobeda Džošue  u karijeri ostvarena nokautom.

2024 - U ranim jutarnjim satima kod grada Mai Mahiju, 

u Keniji, pukla je brana. U poplavama je poginula najmanje 61 osoba, 

dok su 84 nestale. Preko stotinu je povređeno. Brana je pukla usled 

obilnih višednevnih padavina. Više od 40.000 lica je raseljeno.