Znamenitosti Beograda: Zadužbina Ilije M. Kolarca

 1800. Godine u selu Kolarima kod Smedereva rodjen je Ilija Milosavljević, danas široj javnosti poznat kao Kolarac. Osnovnu školu završio je u rodnom selu, a trgovački posao učio je radeći u trgovini u Vršcu. 1817. Godine se iz Vršca preselio za Beograd gde je radio kao trgovački kalfa. U Beogradu se oženio Sindjelijom, ćerkom Milutina Radovanovića, trgovca, kod kojeg je bio zapošljen. Prvu radnju otvorio je u Dubrovačkoj ulici, da bi se potom 1828. Godine preselio za Pančevo gde je trgovao svinjama i žitaricama. 1854. Godine zajedno sa Sindjelijom postaje član Matice Srpske kada je i dao novac za prevod Grofa od Monte Hrista, Aleksandra Dime, u prevodu Milana D. Rašića. Nakon smrti supruge Sindjelije, vraća se u beograd, 1856. Godine, nastavlja da trguje solju i šalitrom. Kupuje zemljište u današnjoj Pop Lukinoj ulici, ispod tadašnje Varoškapije, gde je izgradio kuću. Drugu kuću podiže na današnjem Trgu republike, tada poznatijem kao Stambolkapija. 

1857. osniva Fond za pominjanje izginulih za Otadžbinu zajedno sa Tomom Vučićem, a novac iz Fonda trošen je na pomene izginulih u borbama za oslobodjenje od turske vlasti. 

1861. godine na poziv Svetozara Miletića daje prilog da pomogne osnivanje Srpske pravne akademije u Novom Sadu, čijim sredstvima je upravljala Matica Srpska. 

U poznijim godinama sužava svoje trgovačke poslove, i 1878. godine biva optužen i osudjen za veleizdaju zbog učešća u Topolskoj pobuni. Pomilovan je nakon nekoliko meseci provedenih u zatvoru, iz kog se vratio sa lošim zdravljem, i te iste godine umire u svojoj kući na Stambolkapiji 6. oktobra. 

1878. godine svojim testamentom ostavlja srpskom narodu u cilju širenja nauke i kulture, a od svog imanja trebalo je osnovati Fond za podizanje srpskog univerziteta koji se zove Univerzitet Ilije M. Kolarca osnovan sopstvenim trudom na korist svoga naroda. 09. oktobra 1932. godine univerzite počinje sa radom.

U periodu od 1878. do 1886. godine se osporavao i tumačio testament Ilije M. Kolarca, da bi od 1886. do 1912. godine bila organizovana oba fonda.  Književni fond je aktivno delovao i objavio 113 dela.

1932. Godine podignuto je zdanje Kolarčeve zadužbine, na čijem je projektu i planu radio arhitekta Petar Bajalović. Za izgradnju koncertne dvorane primenjena su najsavremenija naučna znanja o akustici, a upravo ta sala se i danas smatra najakustičnijom salom u Beogradu i jednom od najakustičnijih u Evropi.  

U tom periodu su se Narodni univerziteti ostalih zemalja fokusirali na odredjene staleže, dok je Kolarčev narodni univertzitet bio otvoren za ljude iz svih društvenih slojeva, različitih nivoa obrazovanja, različitih uzrasta i sve one koji su željni znanja. Od samog starta je u cilju univerziteta bilo širenje naučnog znanja i shvatanja, te razvoj i uticaj primenjenih nauka i poučavanje u pojedinim veštinama u umenjima. Shodno razvitku nauke važne su bile i potrebe za novim znanjima, upravo zbog toga su putem tribine Kolarčevog univerziteta srpski stručnjaci konstantno izlagali nove rezultate i otkrića svojih istraživanja. Tribina je takodje bila posvećena popularizaciji naučnih znanja i umetničkog ukusa. 

Narodni univerzitet bio je čvrsto utemeljen u srpskoj kulturi, ali je osvetljavao i druge kulture da bi time širio opštu prosvećenost i pomogao društvu da se uklopi u širu zajednicu svih naroda. Programi Univerziteta bili su otvoreni za jugoslovenske i slovenske teme, a posebno za osvetljavanje slovenskih uzajamnosti. U tom cilju od početka je prepoznat značaj učenja stranih jezika, pa se u okviru Univerziteta otvara Škola modernih jezika.