Drugi svetski rat počeo je 1. septembra 1939. godine

 Drugi svetski rat, najrazorniji koji svetska istorija poznaje, započeo je napadom nacističke Nemačke na Poljsku, 1. septembra 1939. godine. 

Pošto je Poljska napadnuta, Britanija i Francuska stupile su 3. septembra u rat protiv Nemačke, u skladu s garancijama prethodno datim Poljskoj. Ovoga puta zapadne demokratije bile su odlučne da ne popuste pred agresivnim ponašanjem Nemačke, kako se dogodilo u slučaju Čehoslovačke.

Napadu na Poljsku i njenoj podeli prethodio je sporazum Nemačke sa Sovjetskim Savezom. U Moskvi je 23. avgusta, nedelju dana pre agresije na Poljsku, potpisan sporazum ministara spoljnih poslova dve zemlje Joahima Ribentropa i Vjačeslava Molotova.

Sporazumu Berlina i Moskve, koji je izazvao zaprepašćenje na Zapadu pošto se Staljin odlučio na sporazum sa Hitlerom, prethodilo je višemesečno pregovaranje predstavnika Britanije i Francuske u Moskvi, uzalud.

Osim uništenja Poljske, pakt Ribentrop Molotov predvideo je i niz drugih mera. Tajne odredbe podrazumevale su saglasnost na temu osvajanja zemalja pribaltika, Litvanije, Letonije, Estonije, pri čemu je otvoreno i pitanje Finske. Sve te teritorije bile su sastavni deo predrevolucionarne Rusije. Sovjetski Savez je isto tako insistirao na preuzimanju Besarabije, u međuratnom periodu rumunske teritorije.  

Usledila je korekcija, naknadno usaglašavanje Berlina i Moskve, što je podrazumevalo izmenu linije razgraničenja na prostoru okupirane Poljske u korist Nemačke, a u zamenu je Litvanija, prvobitno namenjena Nemačkoj, prepuštena Sovjetima.

Minhenskim sporazumom septembra 1938. Čehoslovačka, zemlja koja je u međuratnom periodu bila oličenje dosledne demokratije podrazumevajući i uspešan ekonomski model, prepuštena je agresiji nacističke Nemačke. U Londonu i Parizu je postojala nada da će popuštanjem rat biti izbegnut. Nemačka međutim ni tako sramno popustljivo ponašanje zapadnih demokratija nije poštovala.

Tragediji Čehoslovačke prethodili su drugi agresivni potezi Berlina, poput aneksije Austrije marta 1938. 

Slična je bila situacija s agresijom Musolinijeve italije na Etiopiju oktobra 1935. i aneksijom te zemlje po okončanju brutalnog rata, odnosno njenim pripajanjem Italijanskoj istočnoj Africi. Šta više, Britanija i Francuska su ustupile izvesne teritorije u Africi  fasističkoj Italiji, u nadi da će se Rim okrenuti zapadnim saveznicima, na prostoru današnje Libije, kao i jugu Somalije.  

Drugi svetski rat započeo je napadom na Dancig, odnosno Vesterplate, 1. septembra u 4.45 sati ujutro, koji je izvela nemačka krstarica "Šlezvig Holštajn".

Paralelno, nemačko ratno vazduhoplovsto započelo je bombardovanje pogranicne varošice Veilun. 

U međuratnom periodu Dancig, na poljskom Gdanjsk, bio je slobodni grad kao kompromis između interesa Nemačke i Poljske. Ogromnu većinu populacije sačinjavali su Nemci, ostatak slovenska populacija čiji je procenat lagano rastao, Poljaci i Kašubi.

Kada je Sovjetski Savez 17. septembra uputio trupe na tlo Poljske, s ciljem prethodno dogovorene podele, Poljska je realno vojno već bila poražena. 

Iz okvira evropskog kontinenta rat je izašao pošto je Kanada 10. septembra 1939. godine objavila rat Nemačkoj.

Drugi svetski rat, koji je tada započeo, bio je posledica opredeljenja nacističke Nemačke da izvrši reviziju rezultata Prvog svetskog rata. 

Ne samo Nemačka i Italija i Japan bili su odlučni da se izbore za novu podelu sveta. U tom smislu najviše je u međuratnom periodu pominjana nova podela kolonija. 

Ambicije nacističkog vođstva bile su međutim mnogo veće.

Opsesija Adolfa Hitlera bilo je osvajanje prostranstava Sovjetskog Saveza, što je vidno već iz njegove programske knjige "Moja borba" čiji se prvi deo pojavio još 1925. 

Po svemu sudeći, bio je opsednut samoobmanom da je ta ogromna resursima prebogata zemlja razorena boljševizmom, da je nesposobna da se brani, te da će biti relativno lak plen. Deo te besmislene predstave bila su njegova rasistička uverenja, koja su uostalom bila sveprisutna među Nemcima i decenijama pre pojave nacizma.

Paralelno, što je doprinosilo njegovim sasvim nerelanim planovima, Hitler je bio uveren da su zapadna demokratska društva nepovratno degenerisana, te da ne mogu biti ozbiljan protivnik. 

Zvanični Rim, sa druge strane, bio je opsednut preraspodelom kolonija, najviše u Africi, ali i ovladavanjem čitavim pojasom Sredozemlja, sa potpuno nerealnim ciljem stvaranja velike imperije koja je za uzor imala antičko Rimsko carstvo.

Japan je takođe težio preraspodeli kolonija, u Istočnoj i Jugoištočnoj Aziji, kao i na Pacifiku. S tom razlikom, što je Tokio zvanično proklamovao oslobađanje azijskih naroda od evropskog kolonijalizma. Praktično, to je podrazumevalo uspostavu mreže satelitskih država u Aziji i na Pacifiku, formalno suverenih, što je delom ostvareno još u međuratnom periodu, poput Mandžurije. 

U prvoj fazi rata Nemačka je posle zapadne polovine Poljske okupirala niz evropskih zemalja, Dansku, Norvešku, Belgiju, Holandiju, Luksemburg. Sredinom leta 1940. godine poražena je i delom okupirana i Francuska, što je kod njenih tradicionalnih saveznka, kao u Beogradu, izazvalo tešku konsternaciju.

Po porazu Francuske u direktnom ratnom sukobu sa Nemačkom nalazila se samo Britanija. Istina, SAD su, iako još uvek zvanično neutralne, postupno pomagale ratne napore Britanaca. Zvanično Sjedinjene Države su neutralnost proklamovale 5. septembra 1939.

Kraljevina Jugoslavija i Grčka napadnute su, poražene i okupirane, aprila odnosno maja 1941. godine.

Prelomni dogajaj Drugog svetskog rata bio je napad Nemačke na Sovjetski Savez 22. juna 1941. 

Prvih meseci prodor nemačkih trupa unutar sovjetske teritorije bio je iznenađujuće brz. Metodom klinova oklopnih jedinica kojima su zaokruživane velike zone, osvojene su ogromne teritorije, zarobljene stotine hiljada pripadnika Crvene armije.

Krajem te 1941. situacija je međutim počela da se menja. SAD su direkto stupile u rat posle napada Japanaca na Perl Harbur, vodeću pomorsku bazu Sjedinjenih Država na Pacifiku, 7. decembra 1941.

Paralelno, Sovjeti su zaustavili Nemce pod Moskvom, na samim prilazima gradu. Bitka za Moskvu (oktobar 1941/januar 1942) bila je prva sovjetska pobeda u tom ratu.  

Slom Nemačke nagovešten je teškim porazom Nemaca kod Staljingrada početkom februara 1943. Posebno, nakon grandiozne tenkovske Kurske bitke, tokom jula i avgusta te godine poraz Nemačke bio je pitanje vremena. 

Otvaranjem drugog fronta, prvo u Italiji 1943, a potom i u Normandiji, odnosno Francuskoj, zapadni saveznici izvršili su dodatni pritisak na Nemačku. Italija je kapitulirala 8. septembra 1943, odnosno kapitulacija je tada objavljena. 

Pre iskrcavanja na Siciliji Nemačka je već bila poražena u Africi, gde su nemačke trupe pomagale Italijanima, u početku sa izvesnim uspehom. Osnovni cilj bio im je zaposedanje Sueca, kako bi Britanska imperija bila presečena. Britanci su ih međutim potukli kod El Alamejna, na severozapadu Egipta, septembra/oktobra 1942. godine.

Naredni krah Nemaca u Africi usledio je pošto su Amerikanci ovladali francuskim posedima u Magrebu, Marokom, Alžirom, Tunisom, da bi potom usledilo iskrcavanje na Siciliji, zajedno sa Britancima.

Na Pacifiku, Japanu je uspelo da ovlada ogromnim prostranstvima, od priobalja Kine, sve do Burme, danas Mjanmar, uključujući francusku Indokinu (Vijetnam, Kambodža, Laos), Maleziju, Singapur, Filipine, gotovo celokupnu Indoneziju, tada holandsku, ostrva Pacifika.

U Evropi, rat je okončan porazom Nemačke, pošto je Berlin pao. Bezuslovna kapitulacija Nemačke potpisana je 8. odnosno 9. maja 1945.

Bilo je istina mestimično još izvesnog otpora, kao u Jugoslaviji, do 15. maja.

Na drugim kraju sveta, sa Japanom, rat je nastavljen. Kapitulacija Japana potpisana je tek 2. septembra 1945. godine, nakon američkih napada atomskih oružjem na Hirošimu i Nagasaki, 6. odnosno 8. avgusta 1945. Kapitulacijom Japana Drugi svetski rat je okončan.

Rat u kom je učestvovala ukupno 61 država, najrazorniji u istoriji čovečanstva, doneo je neizmerna razaranja, stradanja, zločine do tada nepojmljivih razmera. Stradale su desetina milona ljudi, više od 70 miliona.

Većina žrtva bili su civili, najviše Rusi, odnosno građani Sovjetskog Saveza, Kinezi, Poljaci, Jevreji, do šest miliona, Indonežani, Indusi, Srbi. 

Svet koji je prethodno postojao, uključujući i kvalitet života onih koji su imali sreću da prežive, trajno je razoren.