Dogodilo se na današnji dan

 

Danas je ponedeljak, 14. jul, 2025. 

1223 - Umro je francuski kralj Filip II Avgust, koji je

tokom vladavine od 1179. uspešno ratovao protiv Engleza, otevši im

posede u Zapadnoj Francuskoj. S kraljem Engleske Ričardom ("Lavlje

srce") i nemačkim carem Fridrihom I Barbarosom predvodio je

krstaše u Trećem krstaškom ratu. Osnovao je 1208. univerzitet u

Parizu i podigao veliki deo čuvene pariske Bogorodičine crkve

(katedrala Notr-Dam).

        1602 - Rođen je francuski kardinal italijanskog porekla

Đulio Rajmondo Macarini, poznat kao Žil Mazaren, prvi ministar u

vladama kraljeva Luja XIII i Luja XIV. Kao jedan od najveštijih

diplomata svoga vremena postavio je temelje na kojima je Luj XIV

gradio hegemonističku politiku Francuske u Evropi. Okončao je

1648. Tridesetogodišnji rat, posle kojeg je Vestfalskim mirom

Francuska od Nemačkog carstva preuzela Alzas i neke gradove Lorene

(Lotaringije). Francuska je u tom ratu učestvovala na strani

koalicije protestantskih država iako sama izrazito katolička.

Uspešno je savladao pobunu plemstva, poznatu pod imenom - Fronda.

        1683 - Oko 120.000 turskih vojnika pod vođstvom Kara Mustafe 

otpočelo je takozvanu Drugu opsadu Beča. Nakon dva meseca opsadnog 

stanja, snage poljskog kralja Jana III Sobjeskog razbile su Turke, što 

je sprečilo njihovo dalje širenje u Evropi. Bio je to događaj s 

dalekosežnim posledicama, posle ovog poraza ekspanzija Turske u 

Evropi je prestala.

        1789 - Narod Pariza zauzeo je zatvor Bastilju. Taj događaj

dobio je značenje simbola Francuske revolucije. Podignuta u

14. veku, tvrđava Bastilja je do prve polovine 17. veka služila 

za odbranu Pariza, a kao zatvor je počela da se koristi za vreme

kardinala Rišeljea u vreme vladavine kralja Luja XIII. Bila je

predviđena za zatvorenike višeg društvenog statusa, u njoj je 

bio zatočen i markiz De Sad. 

        1795 - Revolucionarna koračnica Marseljeza zvanično

je prihvaćena kao državna himna Francuske.

        1817 - Umrla je francuska književnica Madam de Stal, čija

je knjiga "O Nemačkoj" znatno uticala na razvoj romantizma. Kao

protivnik francuskog cara Napoleona I emigrirala je iz Francuske i

potom je živela u Nemačkoj, Italiji, Rusiji i Švedskoj. Ostala

dela: romani "Delfina", "Korina".

        1867 - Švedski naučnik Alfred Nobel prvi put je

demonstrirao svoj izum dinamit u kamenolomu kod engleskog grada

Redhila.

        1887 - Umro je nemački industrijalac Alfred Krup, nazvan

"kralj topova", pod čijom je upravom metalurški koncern "Krup"

postao simbol uspešne ratne industrije najvišeg ranga. Fabrike

"Krup" su tokom oba svetska rata proizvodile teško naoružanje za

nemačku vojsku.

        1889 - Na stogodišnjicu pada Bastilje u Parizu je, u

prisustvu 395 delegata iz evropskih zemalja i Amerike, počeo prvi

kongres Druge internacionale. Na kongresu je usvojena odluka o

proslavi 1. maja kao dana međunarodne solidarnosti radnika.

        1901 - U Beogradu je svečano otvoreno prvo radničko

pozorište u Srbiji. Predstave su izvođene u kafani "Radnička

kasina" na uglu Dečanske i Skopljanske ulice, sada Nušićeve.

        1902 - U Sarajevu je, radi širenja prosvete i nacionalne 

svesti Srba u Bosni i Hercegovini, osnovano srpsko kulturno-prosvetno 

društvo "Prosvjeta", koje je imalo veliki broj članova i donatora 

i raspolagalo je znatnom imovinom. Zahvaljujući potpori "Prosvjete", 

prve generacije srpskih đaka i studenata iz BiH su masovnije počele 

da se školuju prema tadašnjim evropskim standardima. Društvo je 

otvorilo brojne čitaonice, štampalo niz knjiga, a u Sarajevu je 

otvorilo veliku Centralnu biblioteku. U "Prosvjeti" su bili aktivni 

mnogi značajni Srbi iz BiH, uključujući Aleksu Šantića, Petra 

Kočića, Vasilja i Šćepana Grđića, Đorđa Pejanovića, Peru 

Slijepčevića.

        1913 - Rođen je američki državnik Lesli Linč King,

poznat kao Džerald Ford, predsednik SAD od 1974. do 1977.

        1918 - Rođen je švedski filmski režiser i scenarista

Ingmar Ernst Bergman, trostruki dobitnik Oskara. Filmovi: "Leto sa

Monikom", "Noć klovnova", "Osmeh letnje noći", "Sedmi pečat",

"Divlje jagode", "Zimsko svetlo", "Lice", "Devičanski izvor",

"Đavolje oko", "Tišina", "Persona", "Krici i šaputanja", "Licem

u lice", "Zmijsko jaje", "Svet marioneta", "Fani i Aleksander".

        1918 - Nemačka podmornica potopila je u Mediteranu u Prvom

svetskom ratu francuski brod "Đemna", koji je prevozio vojnike,

usmrtivši 442 osobe.

        1933 - U Nemačkoj su zabranjene sve političke partije,

osim nacističke (Nacionalsocijalistička radnička partija

Nemačke).

        1958 - U Iraku je ubijen kralj Fejsal, nakon vojnog udara.

Pučisti su ukinuli monarhiju u Iraku i uspostavljen je

republikanski režim. Oficiri-pučisti ubili su i prestolonaslednika

Abdula Ilaha kao i predsednika vlade Arapske federacije Iraka i

Jordana generala Nurija el Saida a vlast je preuzeo general Abdul

Karim Kasem. Irakom je, kao i Jordanom vladala dinastija Hašemita.

        1965 - Američki satelit "Mariner 4", lansiran 1964,

napravio je prve fotografije Marsa.

        1965 - Umro je Pavle Beljanski srpski pravnik i diplomata,

kolekcionar koji je sakupio najcelovitiju zbirku  umetničkih dela

srpskog (i jugoslovenskog) slikarstva prve  polovine 20.v. Školovao

se u Beogradu i Parizu. Kao diplomata Kraljevine Jugoslavije boravio

je u Stokholmu, Varšavi, Berlinu, Beču, Parizu, Rimu. Isprva

zainteresovan za evropsku, najviše  renesansnu umetnost, uviđa da

su mu vrhunska dela nedostupna, pa je sakupljačku strast usmerio

ka savremenoj umetnosti. Postupno, njegova zbirka slika, skulptura,

tapiserija i crteža prerasta u jedinstvenu kolekciju vrhunskih

umetničkih dela. Tragična pogibija sedmoro članova njegove

porodice prilikom bombardovanja 1944. dovela je Beljanskog do

odluke da dragocenu kolekciju zavešta srpskom narodu, time je 

postao jedan od njegovih najvećih darodavaca. Spomen-zbirka Pavla

Beljanskog nalazi se Novom Sadu i otvorena je za javnost od oktobra

1961.

        1971 - Sud u Stokholmu osudio je na doživotnu robiju

dvojicu hrvatskih terorista, zbog ubistva jugoslovenskog ambasadora

u Švedskoj Vladimira Rolovića.

        1976 - Kina je u Africi okončala gradnju železničke

pruge "Tanzam", koja je povezala Zambiju i luku Dar es Salam u

Tanzaniji.

        1988 - Iran je u Ujedinjenim nacijama optužio SAD za

"varvarski zločin" zbog obaranja iranskog putničkog aviona u

Persijskom zalivu.

        1992 - Savezna Skupština SR Jugoslavije je za prvog

predsednika vlade SRJ izabrala američkog poslovnog čoveka srpskog

porekla Milana Panića.

        1998 - Na Tajvan je kao učesnik seminara o naučnim i

tehnološkim dostignućima doputovao kineski ministar Džu Lilan,

postavši prvi član vlade NR Kine koji je stupio na tlo tog ostrva.

        2000 - Sud u Majamiju naložio je najvećim američkim

proizvođačima cigareta, proglasivši ih odgovornim za

narušavanje zdravlja pušača u američkoj državi Florida, da

plate kaznu od 145 milijardi dolara.

        2006 - Skupština Srbije usvojila je zakon o ratifikaciji

Ugovora o osnivanju energetske zajednice sa Evropskom unijom.

        2008 - U Parizu, drugog dana osnivačkog skupa Unije

mediteranskih zemalja usvojena je Osnivačka deklaracija

Mediteranske unije, u  prisustvu predstavnika 43 zemlje. Osim 

članica Evropske unije, prisutni su bili i predstavnici niza

drugih sredozemnih zemalja.

        2008 - Tužilaštvo Međunarodnog krivičnog suda u Hagu

podiglo je optužnicu protiv predsednika Sudana Omara Hasana al

Bašira, navodno zbog genocida, zločina protiv čovečnosti i

ratnih zločina počinjenih u Darfuru.

2010 - Umro je Ivan Jagodić, srpski pozorišni, filmski 

i televizijski glumac. Posebno je bio angažovan kao dramski glumac. 

Upamćen je, između ostalog, po karakterističnoj boji glasa i 

vrhunskoj dikciji. 

2016 - Dogodio se masakr u Nici, Francuska. Napadač, 

stanovnik Nice rodom iz Tunisa, islamski ekstremista, uleteo je 

u masu okupljenu povodom obeležavanja nacionalnog praznika 

Francuske, Dana Bastilje. Ukupno je poginulo 87 osoba a 458 je 

povređeno, odnosno ranjeno. Terorista je prvo upotrebljavao vatreno 

oružje a potom je uletanjem kamionom u gusto zbijenu masu izazvao 

masakr obarajući ljude poput domina. Kamion težak 19 tona, u velikoj 

brzini, gazio je ljude na putanji dugoj dva kilometra duž poznatog 

šetališta uz more Promenad dez Angle.

2019 - Novak Đoković odbranio je titulu na Vimbldonu, pošto 

je u finalu pobedio Švajcarca Rodžera Federera. Trijumfom u meču koji 

je trajao pet časova, Đokovic je došao do svoje 16. gren slem titule 

u karijeri, a pete na Vimbldonu. Prethodno je ovaj turnir osvajao 2011, 

2014, 2015. i 2018. godine. Bilo je to najduže finale u istoriji 

Vimbldona.