Dogodilo se na današnji dan

 

Danas je ponedeljak, 20. mart.

43. p.n.e. - Rođen je rimski pisac Publije Ovidije, jedan

od najvećih pesnika svetske literature. "Čega god se taknem,

postaje stih", njegove su reči. Car Oktavijan Avgust prognao ga

je 9. n.e. u Tomi u provinciji Mezija na Crnom moru (sadašnja

Konstanca u Rumuniji), zbog ljubavne veze s carevom razuzdanom

kćerkom Julijom. Uprkos molbi za oproštaj u delima "Tugovanke" 

i "Pisma sa Ponta", umro je 17. kao prognanik u Tomiju. Tačan datum

njegove smrti nije poznat. Ostala dela: prepev 250 grčkih mitova u

15 knjiga sa 11.995 stihova u heksametrima, "Preobraženja"

(Metamorphoses), "Ljubavi", "Lekovi od ljubavi", "Legendarne

ljubavnice" ili "Pisma", "Ljubavna tehnika", "Praznični kalendar"

(Fasti), drama "Medeja" (izgubljena).

        1413 - Umro je engleski kralj Henri IV, osnivač

Lankasterske dinastije. Presto je prigrabio 1399. zbacivši brata 

od strica Ričarda II, koji je 1400. pod misterioznim okolnostima 

umro u zatočeništvu u zamku Pontefrakt. Tokom vladavine ugušio 

je pobune Velšana i Ričardovih pristalica, ali je cena tih ratova

bila teško oporezivanje podanika i iscrpljujuća borba s

parlamentom za kontrolu kraljevske blagajne. Poslednje godine

vladavine obeležila je njegova teška bolest i oštre frakcijske

borbe u vrhu vlasti.

        1815 - Francuski car Napoleon I trijumfalno se vratio u

Pariz iz progonstva sa sredozemnog ostrva Elba. Posle "vladavine

sto dana" u bici kod Vaterloa u junu 1815. porazile su ga sile

antifrancuske koalicije i doživotno je prognan na ostrvo Sveta

Jelena u Atlantskom okeanu.

        1828 - Rođen je norveški pisac Henrik Ibzen, jedan od

najvećih u istoriji drame, bespoštedan kritičar građanskog

društva. Mnogo je putovao po Evropi, izučavajući dramaturgiju

i pišući. Nakon 20 godina vratio se u Norvešku i postao

upravnik nacionalnog teatra u Oslu. Dela: drame "Pretendenti na 

presto", "Brand", "Per Gint", "Savez mladih", "Stubovi društva", 

"Lutkin dom", "Aveti", "Narodni neprijatelj", "Divlja patka", 

"Rosmersholm", "Gospođa s mora", "Heda Gabler", "Graditelj Sulnes", 

"Mali Ejulf", "Jun Gabrijel Borkman", "Kad se mi mrtvi probudimo", 

"Pesme".

        1875 - Rođen je korejski državnik Singman Ri, prvi

predsednik Južne Koreje, koji je posle podele korejskog poluostrva,

kao vođa Liberalne partije 1949. postao šef države. Sa vlasti se

povukao 1960. pod pritiskom studentskih protesta širom zemlje zbog

izbornih prevara.

        1890 - Rođen je italijanski pevač Benjamino Đilji, jedan

od najvećih operskih tenora 20. veka. Više od 40 godina je

blistavo tumačio šezdesetak rola, posebno u operama italijanskih 

i francuskih kompozitora. Takođe je igrao u nizu filmova.

        1894 - Umro je mađarski revolucionar Lajoš Košut, vođa

Mađarske revolucije 1848, nepomirljiv protivnik režima Habzburške

monarhije. Posle upada snaga Josipa Jelačića u Mađarsku u

septembru 1848, organizovao je Komitet za odbranu otadžbine, potukao

Jelačića i krenuo na Beč da bi se obračunao sa Habzburzima.

Protiv Košuta su bili mađarski konzervativni krugovi zbog njegovog

naglašenog liberalizma, dok je krupna aristokratija (magnati) bila

opredeljena za Habzburge. Zbog izrazitog nacionalizma protiv njega

su bili i nemađarski narodi Ugarske, uključujući i većinu Srba.

Ipak među njegovim bliskim saradnicima tokom revolucije bilo je i

ljudi srpskog porekla, poput Šandora Petefija (kršten kao Aleksandar

Petrović) ili generala Janoša (Jovana) Damjanića. Mađarska

republika je ubrzo podlegla spoljnoj vojnoj intervenciji a Košut 

je emigrirao i 1894. umro je u Torinu u Italiji.

        1908 - Rođen je engleski pozorišni i filmski glumac Majkl

Redgrejv. Posebno se isticao suptilnošću u karakterizaciji likova

i izvrsno je vladao jezikom. Filmovi: "Gospođa koja nestaje", "Smrt

noći", "Brauningova verzija", "Važno je zvati se Ernest",

"Usamljenost trkača na duge staze", "Juriš lake konjice",

"Demoni".

        1913 - Poginuo je srpski pilot Mihajlo Petrović, u borbama

nad Skadrom, prvi pilot koji je stradao u istoriji vojnog

vazduhoplovstva. Rođen je u Vlakči kod Kragujevca 1884. Bio je

artiljerijski podoficir. Kada je Ministarstvo vojno objavilo konkurs

za avijaciju 1912. Petrovic je primljen u prvu grupu od šest

kandidata za školu avijacije. Školovao se u Francuskoj i bio je

prvi srpski pilot koji je dobio pilotsku diplomu. Na svom avionu

tipa "farman" u sastavu Primorskog aeroplanskog odreda 1913.

učestvovao je u operacijama oko Skadra, gde je i poginuo, ispavši

iz aviona zahvaćenog vazdušnim strujama. 

        1915 - Rođen je ruski klavirista nemačkog porekla

Svjatoslav Teofilovič Rihter, najznačajniji pijanista 20. veka,

prema pojedinim muzičkim kritičarima i najveći pijanista u

istoriji muzike. Originalno je tumačio kompozicije različitih

epoha, interpretirajući ih savršenom tehnikom, što je

oduševljavalo koncertnu publiku širom sveta.

1925 – Rođen je Dejvid Voren, australijski izumitelj,

pronalazač "crne kutije". Voren je počeo da radi na takvom 

uređaju 1953. nakon učešća u istrazi nesreće jednog 

aviona. Reč je o napravi za snimanje podataka o letu aviona 

kao i razgovora u pilotskoj kabini. Prototip koji se pojavio 

1956. australijska uprava za civilno vazduhoplovstvo odbacila 

je kao bezvredan. "Crna kutija" je danas obavezan, sastavni deo 

svih aviona.

        1929 - Umro je francuski maršal Ferdinand Foš, koji je u

Prvom svetskom rat

u komandovao ključnim bitkama protiv Nemaca na

Zapadnom frontu. U njegovom komandnom vagonu u Kompijenju kod Pariza

Nemačka je u novembru 1918. potpisala kapitulaciju.

        1932 - Rođen je srpski glumac Branislav Ciga Jerinić.

Ostvario je više od stotinu značajnih uloga samo u Narodnom 

pozorištu. Rođen je u Kragujevcu a glumu je studirao u Beogradu. 

Odigrao je više upečatljivih uloga u televizijskim dramama 

i serijama kao i u filmovima: "Marš na Drinu", "Bokseri idu

u raj", "Savamala", "Lazar"... Među brojnim zapaženim ulogama 

Jerinića bili su Magbet, pukovnik Kotvic u "Princu od Homburga" 

Fon Klajsta, Sorina u Čehovljevom "Galebu"... Dobitnik je niza 

priznanja među kojima su i "Raša Plaović", "Joakim Vujić", 

"Jovan Sterija Popović".

        1933 - Nemački nacisti otvorili su prvi koncentracioni

logor - Dahau.

        1935 - Umro je srpski geolog Vladimir K. Petković, član

Srpske kraljevske akademije, osnivač Državnog geološkog

instituta, profesor i rektor Beogradskog univerziteta, najbolji

poznavalac kredne formacije kod nas i tektonike istočne Srbije. Bio

je upravnik Geološkog zavoda Beogradskog univerziteta i urednik

"Geoloških anala Balkanskog poluostrva". Napisao je oko 70 radova,

pretežno o stratigrafiji i tektonici Srbije. Dela: "Geologija

istočne Srbije", "O tektonskom sklopu istočne Srbije", "Tercijer u

Skopskoj ravnici", "Tupižnica i njeno podnožje", "Golt u Srbiji",

"O baremskom katu na Grebenu", "Aptski kat u istočnoj Srbiji".

        1945 - U Drugom svetskom ratu počele su završne operacije

za oslobađanje Jugoslavije, za šta je odlučujući bio proboj

Sremskog fronta tri sedmice docnije.

        1956 - Francuska je priznala nezavisnost Tunisa, s Habibom

Burgibom kao prvim predsednikom.

        1972 - U lavini na planini Fudži u Japanu poginulo je 19

alpinista.

        1991 - Kaleda Zija izabrana je za predsednika vlade

Bangladeša, u prvom mirnom demokratskom prenosu vlasti od nastanka

te zemlje 1971.

        1994 - Tunis je dobio prvu višepartijsku skupštinu.

        1995 - Muslimanska armija u Bosni i Hercegovini pokrenula

je snažnu ofanzivu na Vojsku Republike Srpske na Majevici i

Vlašiću, 40 dana pre isteka četvoromesečnog primirja,

zaključenog uz posredovanje bivšeg predsednika SAD Džimija

Kartera.

        1995 - U Irak je upalo 35.000 turskih vojnika u operaciji

protiv kurdskih pobunjenika.

        1995 - U napadu nervnim gasom japanske verske sekte AUM

Šinrikjo u tokijskoj podzemnoj železnici usmrćeno je 12 ljudi, 

a više od 5.500 je povređeno.

        1996 - Jedan od ključnih iračkih generala u Zalivskom

ratu Nazar Hazrađi prebegao je u Jordan.

        1999 - Četiri dana pre početka agresije NATO na Srbiju

(SRJ) sa Kosova i Metohije povuklo se svih 1.380 verifikatora

Organizacije za evropsku bezbednost i saradnju (OEBS).

        1999 - U sukobima kod Srbice i Podujeva poginuo je jedan

policajac i sedam terorista takozvane OVK.

        2001 - Najveća naftna platforma u svetu, smeštena 

naspram obala Brazila, potonula je za samo nekoliko minuta, pet dana 

nakon snažne eksplozije u kojoj je poginulo 11 ljudi.

        2003 - Američke i britanske snage počele su invaziju na

Irak, uprkos protivljenju Francuske, Rusije, Kine i Nemačke, dva

sata po isteku ultimatuma koji je predsednik Džordž Buš postavio

predsedniku Sadamu Huseinu da sa sinovima i saradnicima napusti

zemlju.

        2005 - SAD su usvojile strategiju preventivnih udara

protiv država koje predstavljaju pretnju.

        2007 - Najmanje 63 osobe nastradale su u požaru koji je

izbio u jednom domu za stara lica u mestu Kamiševacka, na Kavkazu,

na jugozapadu Rusije, dok ih je još tridesetak povređeno.

        2007 - Svetska zdravstvena organizacija objavila je da 

je meningitis usmrtio 1.670 osoba u subsaharskoj Africi, tokom

prethodna dva meseca, dok je njih oko 16.000 zaraženo tom

bolešću.

        2009 - Umro je Vladimir Savčić Čobi, poznati

pevač, zabavljač i glumac. Rođen je u Nišu 1948. a

odrastao je u Sarajevu, gde je i započeo muzičku

karijeru. Proslavio se kao član muzičkog sastava "Pro

arte". Potom je nastavio solo karijeru. Upamćen je i po

ulozi u humorističkoj seriji posvećenoj ratu u Bosni

"Složna braća". Tokom karijere prodao je osam miliona 

ploča što ga čini jednim od najpopularnijih izvođača 

negdašnje Jugoslavije.

2017 – Umro je Dejvid Rokfeler, američki milijarder, 

filantrop. Nalazio se na čelu banke Džej Pi Morgan Čejs, 

i upravljao je ogromnom mrežom, kako poslovne tako i filantropske 

prirode, od očuvanja životne sredine do umetnosti. Njegovo 

bogatstvo procenjeno je na 3,3 milijarde US dolara. Bio je 

poslednji predstavnik svoje generacije znamenite famillije 

najkrupnijeg biznisa. Upamćen je i po nizu dobrotvornih akcija, 

tako je na 100. rođendan 2015, državi Mejn poklonio više od 

2.000 hektara zemlje pokraj nacionalnog parka.

2018 - Bivši francuski predsednik Nikola Sarkozi 

uhapšen je zbog istrage u vezi s finansijskim neregularnostima 

tokom njegove izborne kampanje 2007. Istraga je otvorena zbog 

sumnje da je Sarkozi nezakonito primio ukupno 50 miliona evra 

od libijskog lidera Moamera Gadafija. Francusko-libanski biznismen 

Zijad Takijedin obelodanio je da je isporučio Sarkoziju 

i njegovom bivšem šefu osoblja pakete u kojima se nalazilo 

pet miliona evra.

2019 – Drugostepenom presudom koju je saopštio danski 

sudija Van Jensen, petločlano veće Mehanizma za međunarodne 

krivične sudove (MMKS) osudilo je Radovana Karadžića na kaznu 

doživotnog zatvora.

2020 - Preminuo je Borislav Bora Stanković, srpski košarkaš, 

dugogodišnji generalni sekretar Međunarodne košarkaške federacije 

(FIBA) a potom njen počasni sekretar. Jedan je od osnivača košarkaškog 

kluba Crvena zvezda, reprezentativac Jugoslavije, i čovek koji je postigao 

prvi koš u istoriji svetskih prvenstava. Za reprezentaciju Jugoslavije 

igrao je na Svetskom prvenstvu u Buenos Ajresu. Generalni sekretar FIBA bio 

je od 1976. do 2002. godine. Bio je pripadnik košarkaške Kuće slavnih i 

član Međunarodnog olimpijskog komiteta (MOK). Godine 1995. "izmislio" je 

kvalifikacije za Evropsko prvenstvo u Atini i time omogućio reprezentaciji 

tadašnje SR Jugoslavije da se posle sankcija vrati na veliku scenu i osvoji 

istorijsko zlato.